Topografia Pamięci

Życie Sługi Bożego ks. Jana Machy nierozerwalnie jest związane z Górnym Śląskiem. Wzrastał w krajobrazie rodzinnego Chorzowa i innych śląskich miast. To otoczenie go kształtowało, tutaj zrodziło się jego powołanie i w tym pejzażu przeszedł swój męczeński szlak, którego kolejnymi punktami były niemieckie więzienia w Mysłowicach i Katowicach. Chcemy pokazać jak te ważne miejsce w biografii Sługi Bożego wyglądają dzisiaj. Wierzymy, że kiedyś będą one częścią większej sieci topografii pamięci o tym niezwykłym kapłanie.

HENRYK PRZONDZIONO /FOTO GOŚĆ

Dom rodzinny

Dom rodzinny ks. Jana Machy w Chorzowie Starym przy ul. Bożogrobców 44.

HENRYK PRZONDZIONO /FOTO GOŚĆ

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym w którym ks. Jan Macha był ochrzczony i tutaj odprawił swą Mszę św. prymicyjną po święceniach kapłańskich.

ANDRZEJ OTRĘBSKI /WIKIPEDIA

Siedziba Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie w latach 1929-1981

Formację otrzymał w Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie, gdzie studiował w latach 1934-1939.

HENRYK PRZONDZIONO /FOTO GOŚĆ

Konkatedra pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach

Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego w konkatedrze pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach 25 czerwca 1939 r. Był jednym z 31 neoprezbiterów, ostatniego rocznika śląskich kapłanów wyświęconych przed wybuchem wojny.

HENRYK PRZONDZIONO /FOTO GOŚĆ

Kościół pw. św. Józefa w Rudzie Śląskiej

Parafia pw. św. Józefa w Rudzie Śląskiej była jedyną, w której posługiwał ks. Jan Macha. Był tam wikarym przez dwa lata, od września 1939 r. do aresztowania we wrześniu 1941 r.

ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Stary dworzec kolejowy w Katowicach

Ks. Jan Macha został aresztowany przez gestapo 5 września 1941 r. na peronie dworca kolejowego w Katowicach. Prawdopodobnie był jednak obserwowany przez gestapo już od grudnia 1940 r.

ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Mysłowice więzienie zastępcze

Został osadzony w Tymczasowym Więzieniu Policyjnym w Mysłowicach (Ersatz-Polizei Gefängnis Myslowitz), gdzie siedział w strasznych warunkach, poniżany i torturowany do listopada 1941 r. Więzienie po wojnie było wykorzystywane przez komunistów. Później zostało zlikwidowane. Ofiary obu totalitaryzmów upamiętnia obelisk i tablica pamiątkowa.

ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Areszt śledczy w Mysłowicach

Kolejnym miejscem uwięzienia ks. Jana Machy był Areszt Śledczy w Mysłowicach, gdzie przebywał od listopada 1941 r. do czerwca 1942 r.

ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Areszt śledczy w Katowicach

W czerwcu 1942 r., kiedy zbliżał się termin jego procesu przed Wyższym Sądem Krajowym w Katowicach został przeniesiony do więzienia w Katowicach, gdzie oczekiwał na proces, a później na wykonanie wyroku.

ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Sąd rejonowy w Katowicach

Jego proces odbył się 17 lipca 1942 r. w Sali nr 89 w Sądzie Okręgowym w Katowicach. Akt oskarżenia opierał się na zeznaniach jego byłego dowódcy Ksawerego Lazara, złamanego w czasie śledztwa przez gestapo oraz dwóch funkcjonariuszy prowadzących śledztwo, starszych asystentów kryminalnych Baucha i Gawlika oraz notatnika zatrzymanego w czasie aresztowania ks. Machy.

ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Gilotyna z więzienia w Katowicach

3 grudnia 1942 r. krótko po północy ks. Jan Macha został ścięty na gilotynie w katowickim więzieniu. Odprowadzający go na śmierć przez podwórko więzienne kapelan więzienny ks. Joachim Besler zanotował „ podniósł po raz ostatni oczy ku niebu gwiaździstym i znikł w drzwiach kaźni śmierci”. Obecnie gilotyna jest eksponowana na wystawie w Muzeum Śląskim w Katowicach.

ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Symboliczny grób w Chorzowie

Symboliczna mogiła ks. Jana Machy powstała w 1951 r. na cmentarzu w Chorzowie Starym z inicjatywy jego przyjaciół kapłanów. W czasie uroczystości ks. kanonik Augustyn Koźlik powiedział m.in. „ Krzyż ukochał, dlatego na grobie mu krzyż postawiono. Odprawiałem już dużo pogrzebów, takiego jednak bez zmarłego jeszcze nie odprawiałem”.